TÜRK KADININA SEÇME VE SEÇİLME HAKKI VERİLİŞİNİN 83 YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLUYORUZ
Türkiye Muhtarlar Konfederasyonu Başkanı Hüseyin Akdeniz Türk Kadınına Seçme Ve seçilme Hakkının verilişinin 83. Yıl dönümü münesebetiyle bir mesaj yayınladı.
Akdeniz mesajında, dünya sahnesinde, Türk Kadınına seçme ve seçilme hakkı veren devletler sıralamada 7. ülke olan Türkiye Cumhuriyeti kadınlarına bu hakları sağlayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü saygıyla anmadan geçemeyeceğini ifade etti.
Akdeniz, mesajında şunları belirtti; ‘’ II. Meşrutiyetten itibaren sosyal yardım amaçlı derneklerin kadın kollarında hanımların etkin görevler aldıkları ve çok değerli hizmetler yaptıkları bilinmektedir. Özellikle savaş yıllarında gösterilen çabalar her türlü takdirin üzerindedir. Ülkemizde kadın hakları konusunda en büyük gelişme Cumhuriyet döneminde gerçekleşmiştir. Bunda şüphesiz ki; Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün rolü büyüktür. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında kadın hareketi için söylenebilecek en önemli öncelik, kadınlarımızın siyasi haklara kavuşmuş olmasıdır.
Türk kadını siyasal hayata ilk adımını, Cumhuriyet’in 7. yılında yani 5 Nisan 1930’da atmıştır. 1930 yılında 1580 sayılı Belediye yasası ile Türk kadınına ilk kez belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanımıştır. Aynı yıl yapılan Belediye Başkanlığı seçimlerinde, Artvin ili Yusufeli ilçesine bağlı Kılıçkaya beldesinde Sadiye Hanım Belediye Başkanı seçilerek, “Türkiye’nin İlk Kadın Belediye Başkanı” olmuş ve iki yıl bu görevi yürütmüştür.
Daha sonra 1932 yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk Yalova’nın Gacık Köyü’ne yaptığı ziyarette Köyün muhtarı olarak Meliha Manço’yu Türkiye’nin ilk muhtarı olarak atadığını ilan etmesi, Köylerde muhtarlık ve köy ihtiyar heyeti seçimlerinde kadına seçme ve seçilme hakkının verilmesinin habercisi olmuş ve 26 Ekim 1933 yılında köy kanunun 30. maddesinde yapılan düzenlemeyle kadınlarımıza muhtar olma yolu açılmıştır.
6 Kasım 1933 tarihinde yapılan muhtarlık seçiminde Türkiye’nin ilk seçilen kadın muhtarı Aydın ili Karpuzlu Nahiyesi Demircidere Köyü muhtarı Gül Esin Übbül olmuştur. Yapılan seçimlere 8 aday katılmış ve bu adaylar içinde tek kadın olan Gül Esin Übbül, Köy derneğinin ittifakıyla ilk kadın muhtar seçilmiştir.
Gül Hanımın muhtar seçilmesinde, devrimin öne çıkardığı kadın imajının simgesel önemi gibi siyasal tercihler bir yana; kasaba halkı tarafından sevilmesi saygı görmesi ve aynı zamanda henüz erkeklerin bile doğru dürüst okuma yazma bilmediği bir dönemde okuryazar olması önemli bir etken olmuştur. Muhtarlık seçimi sonrası Karpuzlu’da bir de Gençler Derneği kurulmuş, bu dernekte avcılık, binicilik ve diğer spor dallarında faaliyet göstererek gençlerin önünün açılmasına yardımcı olmuştur.
Gerek Belediye seçimlerinde gerekse muhtarlık seçimlerinde kadına tanınmış olan seçme ve seçilme hakkı, 1934 yılında milletvekilli olmak için de tanınmıştır. Bu mana da 5 Aralık 1934 yılında Türk Kadınına Milletvekili Seçme ve Seçilme hakkı verilmiş ve Ankara ilinden meclise giren ‘’Satı Kadın’’ olarak bilinen Hatı Çırpan Türkiye’nin İlk milletvekili olmuştur. Satı kadın, 12 Kasım 1933 yılında muhtar olmuş ve bu sürecin sonunda 1935 yılında yapılan milletvekilliği seçimlerinde muhtar olarak meclise giren ilk kadın olması özelliğini halen devam ettirmektedir.
Görüleceği üzere kadının Türk siyasetinde var oluşu bundan tam 83 yıl önce gerçekleşmiştir. Dünya ülkeleri gerçeğine bakıldığında dünyanın en medeni ülkesi olarak gösterilen İsviçre’de kadına seçme ve seçilme hakkı 1971 yılında verilirken, özgürlük hareketinin abidesi sayılan Fransa’da ise 1946 yılında verilmesi Türkiye’de kadınımıza verilen değeri görmemiz açısında da oldukça önemli olduğunu söylemek gerekir.
Elbette Türkiye’de yaşanan bu gelişmelerde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü anmadan geçemeyiz. Atatürk’ün Türk kadını için söylediği şu sözler kadına verdiği önem açısında oldukça önemlidir. “Dünyada hiçbir milletin kadını, ben Anadolu kadınından fazla çalıştım, milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte, Anadolu kadını kadar emek verdim diyemez.’’ diyerek Türk kadınına verdiği önemi altı çizili vurgulamıştır.
Bugün itibariyle bakıldığında, Kadınlarımızın siyaset içindeki yerini anlamak için önce sayısal rakamlara bir bakmak gerektiğini düşünmekteyim.
Türkiye Büyük Millet Meclisinde 550 milletvekili bulunmaktadır. Bu sayının % 13’ü yani Türkiye Büyük Millet Meclisinde 76’sı Kadın Milletvekili görev yapmaktadır.
Diğer taraftan; Türkiye genelinde 30 Büyükşehir, 51 il, 519 Büyükşehir ilçesi, 400 ilçe ve 397 Belde olmak üzere toplam 1397 belediye bulunmaktadır. Bu belediyelerden 3’ü Büyükşehir, 1’i il, 24’ü Büyükşehir ilçe, ve 8’i ilçe olmak üzere toplam 36 kadın belediye başkanı seçilmiştir. Bu sayı toplam seçilmiş belediye başkanları içinde sadece % 3’tür.
Yine, Türkiye genelinde 51 ilde, 1.231 İl Genel Meclis üyesi bulunmaktadır. Bu sayının sadece % 4.3’ü, yani 55’i kadın İl Genel Meclisi üyesi olarak seçilmiştir.
Diğer taraftan; Türkiye genelinde 20.498 belediye meclis üyesi seçilmektedir. Bu sayının % 10.7’ i yani 2.198’i kadın belediye meclis üyesi seçilmiştir.
Son olarak bizler için vereceğim rakam toplantımızı ilgilendirmesi bakımından önemlidir. Bugün bakıldığında; Türkiye’ de 32.049 mahalle, 18.333 köy olmak üzere toplam 50.382 muhtar bulunmaktadır. Türkiye genelinde Kadın Muhtarlarımızın sayısı oldukça düşüktür. Türkiye’ de 623 mahalle ve 51 köy olmak üzere toplam 674 kadın muhtarımız görev yapmaktadır. Bu rakam bir önceki seçimlerde 412 kadın muhtarımızdan ibaret idi. Dolayısıyla son yapılan seçimlerle Kadın Muhtarlarımızın sayısı genel itibariyle bir önce ki seçimlere göre % 40.2 artışla, genel muhtar sayısı itibarıyla % 1.4 oranında artış göstermiştir
Görüldüğü üzere oranlamalara bakılacak olursak; seçilmiş kadınlarımız %14 ile milletvekilliğinde % 10.7 ile belediye meclis üyeliğinde, %4.3 ile il genel meclisi üyeliğinde, % 3 ile belediye başkanlığında ve % 1.4 ile muhtarlıkta temsil edilmektedir. Bu sayısal oranlar; kadınımızın aktif siyaset içinde kabul edilebilir rakamları olmamalıdır.
Bu duygu ve düşüncelerle; Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkı’nın verilişinin 83. Yıldönümü kutluyor, Bu hakkı kadınlara veren Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü minnet, şükran ve rahmetle anıyoruz.